بررسی مشکلات و موانع صادرات گل و گیاه شهرستان محلات
با وجود توانمندي ها و ظرفيتهاي شهرستان محلات در توليد گل و گياه، اين حرفه با چالش هايي در توليد و صادرات مواجه است كه با توجه به اهميت موضوع ميزگردی با حضور جمعي از كارشناسان، متخصصان و متوليان حوزه كشاورزي اين شهرستان برگزار شد.
محلات از ويژگي هاي منحصر به فردي از جمله قرار گرفتن در مركز جغرافيايي و جمعيتي كشور، ارتفاع يك هزار و 750 متري از سطح دريا، احاطه دشت به وسيله كوههاي بلند، شيب رو به جنوب منطقه و بافت خاك مناسب براي پرورش انواع گل برخوردار است.
سابقه گلكاري در محلات 70 سال است و در اين شهرستان 45 هزار نفري، افزون بر سه هزار نفر به صورت رسمي در قالب 700 واحد توليد و پرورش گل و گياهان زينتي مشغول به كار هستند.
سطح زير كشت گل و گياهان زينتي در استان مركزي 990 هكتار است كه حدود 90 درصد آن متعلق به شهرستان محلات است و 18 درصد از سطح زير كشت گل كشور، 12 درصد از توليد گل شاخه بريده ،80 درصد توليد گل هاي فصلي نشائي 21 درصد از توليد درخت و درختچه هاي زينتي و 14 درصد از گياهان آپارتماني كشور در محلات توليد مي شود.
با وجود اين توانمندي ها و ظرفيتهاي شهرستان محلات در توليد گل و گياه، اين حرفه با چالش هايي در توليد و صادرات مواجه است كه با توجه به اهميت موضوع ميزگردی با حضور جمعي از كارشناسان، متخصصان و متوليان حوزه كشاورزي اين شهرستان برگزار شد.
هزينه هاي سنگين حمل و نقل، بالا بودن قيمت تمام شده توليد گل، نبود بازار رقابتي، كمبود نقدينگي و سرمايه درگردش، آسيب هاي ناشي از تسهيلات با بهره سنگين براي شاغلان حوزه گل و گياه، سنتي بودن گلخانه ها، كمبود نيروي انساني ماهر، موانع قانوني بر سر راه صادرات از موضوعاتي بود كه در اين ميزگرد مورد بحث و تبادل نظر قرارگرفت.
***توليد كننده نمونه گل شهرستان محلات كه در امر صادرات نيز فعال است، گفت: در 28 هزار متر مربع گلزار در فضاي باز و بسته و با توليد 45 رقم گل رز مشغول فعاليت هستم ولي هزينه هاي بالاي توليد كه ناشي از دستمزدهاي بالاي نيروي انساني، هزينه انرژي و نهاده هاي توليد است باعث بالا رفتن قيمت محصول شده است .
علي سلماني افزود: هر شاخه گل رز 65 هزار ريال قيمت تمام شده و هزينه توليد دارد تا وارد بازار شود و تا اين شاخه به دست مصرف كننده برسد 20 تا 30 درصد افزايش قيمت دارد .
وي ادامه داد: قيمت تمام شده توليد گل در ايران بسيار بالا است ضمن اينكه در صورتي كه بخواهد به كشورهاي ديگر صادر شود نيز هزينه جانبي حمل و نقل و بسته بندي نيز به آن افزوده مي شود و محصول از حالت رقابت خارج مي شود.
سلماني بيان كرد: براي همين است كه گلهاي ايراني با وجود كيفيت بالا توان رقابت در بازار را ندارند و قيمت محصول مشابه خارجي با قيمت پائين تر، باعث مي شود كشورهاي وارد كننده ترجيح دهند گلهاي ارزانتري را به مقدار بيشتر خريداري كنند.
اين توليد كننده گل و گياه توضيح داد: براي تصاحب بازارهاي رقابتي نياز به عرضه گل در نمايشگاه هاي گل در كشورهاي مختلف است كه در اين راستا حمايت مستقيم دولت نيازاست.
وي ادامه داد: براي اينكه گل هاي توليدي در اين نمايشگاهها ي بين المللي به نمايش گذاشته شود نياز به غرفه و هزينه حمل و نقل است كه هزينه هاي زيادي دارند كه شركت در آنها از عهده كشاورز بر نمي آيد.
وي ادامه داد: در صورتي كه دولت در بخش حمل و نقل و تهيه غرفه در كشورهاي هدف كه تنها در خاورميانه و آسياي ميانه حدود 400 ميليون نفر جمعيت خاطر خواه گل ايران هستند ، سرمايه گذاري و مساعدت مي كرد در ظرف دوسال بازار فروش خوبي ايجاد مي شد.
*** يكي ديگر از توليد و صادركنندگان عمده گل كشور در محلات گفت: در سالهاي اخير توليد كنندگان گل و گياه به دليل هزينه هاي بالاي توليد دچاركمبود نقدينگي و سرمايه درگردش شده اند و براي جبران آن مجبور اخذ تسهيلات شده اند.
مجتبي كرمعلي افزود: تسهيلات پرداختي از سوي بانك هاي عامل با بهره 15 تا 20 درصد بدون تنفس بازپرداخت انجام مي شود كه اين نوع وام ها با كشاورزي و پرورش دهندگان گل و گياه سازگاري ندارد.
وي ادامه داد: بسياري از توليد كنندگان از عهده بازپرداخت تسهيلات دريافتي در سالهاي گذشته بر نيامدند و نه تنها مشكل آنها حل نشد بلكه گلخانه هاي آنها نيز با حكم قضايي به نفع بانك مصادره و بهره برداران ميزان آورده اوليه خود را نيز از دست دادند .
وي نياز كارگر ماهر و با مهارت در گلزارهاي محلات را يادآورشد و گفت: استفاده از كارگران غير بوبي فاقد محل اسكان خود و خانواده از ديگر مشكلات بهره برداران گل و گياه محلات است كه هزينه سنگيني را به توليد كنندگان تحميل مي كند .
وي مشكل ديگر توليد كنندگان گل را سنتي بودن گلخانه هاي بيان كرد و افزود: به دليل كمبود نقديندگي و بالا بودن بهره بانكي در پرداخت تسهيلات، رغبتي براي مكانيزه كردن گلخانه وجود ندارد.
وي بيان كرد: در صورتي كه دولت از كشاورزان حمايت كند و مسير توليد و صادرات باز شود و توليد كنندگان گل و گياه توان و استعداد خود را بر توليد يك نوع و رقم گل با كيفيت متمركز كنند بازارپسندي بهتر و توليد انبوه در اين راستا قابل تحقق بود.
وي گفت: كشور ما با داشتن چهار فصل در يك مقطع زماني از ظرفيت خوبي براي توليد گل و گياه برخوردار است اما به دليل حمايت نشدن از اين ظرفيت استفاده بهينه نمي شود.
*** يكي ديگر از توليد و صادركنندگان برتر گل گفت: هيچ گونه حمايت دولتي از بهره برداران نمي شود تا انگيزه توليد و صادارت افزايش يابد.
حسين معظي افزود: در صورتي كه دولت بر توليد نظارت مي كرد و تسهيلات ارزان قيمت پرداخت مي كرد تا گلخانه ها مكانيزه شوند و يا انرژي ارزان قيمت در اختيار بهره برداران قرار مي گرفت توليد گل و گياه به دو تا سه برابر افزايش مي يافت.
وي ادامه داد: توليد بي كيفيت و غير استاندارد به دليل استفاده نكردن از دانش روز، توجه نكردن به بازاريابي و بسته بندي، بالا بودن هزينه تمام شده، سرمايه گذاري نكردن مناسب در بخش صادرات و ناتواناني در برندسازي از مشكلات گل و گياه است.
وي گفت: موانع قانوني صادراتي و هزينه بالاي حمل و نقل باعث كاهش صادرات گل و گياه مي شود ضمن اينكه هيچ يارانه صادراتي پرداخت نمي شود .
وي ادامه داد: اگر حمايت مطلوب از توليد كنندگان انجام گيرد ، با توجه به توانمندي وظرفيت توليد گل و گياه؛ ايران به راحتي مي تواند جاي بازار هلند و آفريقا را در منطقه تصاحب كند.
***مدير عامل اتحاديه گل و گياه محلات نيز در اين ميزد گرد گفت: از 900 هكتار گلزار اين شهرستان 350 هكتار گلخانه مكانيزه است وبقيه 0 نيمه مكانيزه و سنتي هستند كه براي مدرن كردن آنها به تسهيلات ارزان قيمت با حمايت دولت نيازاست.
غلامعلي ابراهيمي افزود: هزينه هاي بالاي توليد به ويژه در گلهاي شاخه بريده ، كمبود نيروي ماهر، هزينه هاي بالاي حمل و نقل، سنتي بودن گلخانه ها، موازي كاري و تصميم گيري هاي غير كارشناسي در بخش دولتي و كمبود نقديندگي از مهمترين مشكلات صنعت گل در محلات است .
وي بيان كرد: در كشور ما هزينه حمل و نقل و حامل هاي انرژي بسيار بالا است ولي گلكاران كشورهاي ديگر از يارانه حمل و نقل برخوردارند.
وي اظهاركرد: در شهرستان محلات دانش آموخته بيكار بسيار است اما با كمبود نيروي انساني كارگر در بخش گل و گياه مواجهيم زيرا كه توليد گل و گياه جزو مشاغل سخت محسوب مي شود و هيچ كس رغبتي به كاركردن در گلخانه ها ندارد.
ابراهيمي گفت: وجود اين مشكلات باعث شده هزينه توليد گل و گياه به ويژه گلهاي شاخه بريده بالا برود به همين خاطر نمي توان در بازار جهاني گل رقابت كرد و گلهاي شاخه بريده صادر نمي شود.
مدير عامل اتحاديه گل و گياه محلات گفت: وجود اين مشكلات باعث شده سالانه 12 ميليون دلار گل و گياه از محلات صادر شود در حالي كه رفع موانع توليد و صادرات مي تواند اين رقم را به 25 تا 30 ميليون دلار افزايش دهد.
***معاون پژوهشكده ملي گل و گياهان زينتي در محلات نيز در اين ميزد گرد گفت: در كشور ما برنامه ريزي براي توليد وجود ندارد اول يك محصول توليد مي شود و بعد از توليد زماني كه محصول روي دست توليد كننده ماند دنبال بازار و بازاريابي مي رويم..
محمد رضا شفيعي افزود: در حالي كه در كشورهاي توسعه يافته بنا بر نياز ،درخواست و تقاضا بر اساس استعداد يابي و مكان يابي محصول توليد مي كنند به همين دليل محصول با كيفيت و به موقع روانه بازار مصرف مي شود.
وي بيان كرد: در كشور ما 194 دهكده گل و گياه وجود دارد و در هر شهري گل و گياهي توليد مي شود كه متناسب با استعداد آن نيست آن مناطق استعداد ذاتي براي پرورش و توليد گل و گياه را ندارند .
وي بيان كرد: كشورهاي توليد كننده عمده گل و گياه نظير هلند با وجود نداشتن امكانات توليد با بهره بردن از دانش نوين، بهترين و با كيفيت ترين گلها را توليد مي كند در حالي كه در كشور ما با اين توانمندي و پتانسيل ها هيچ گونه استفاده اي از دانش نوين نمي شود.
وي گفت: در پژوهشكده ملي گل و گياه زينتي 10 هيات علمي به پژوهش و تحقيق در گل و گياه مشغول هستند در حالي كه ارقام مختلفي از گل و گياه زينتي وجود دارد كه هر رقم مي بايست توسط يك هيات علمي تحقيق و اصلاح نژاد شود.
معاون پژوهشكده ملي گل و گياه زينتي محلات گفت: دولت مي تواند با حمل و نقل رايگان گل از كشور به كشورهاي ديگر باعث كاهش هزينه تمام شده و افزايش صادرات شود .
وي بيان كرد: ايجاد يك نمايشگاه دائمي گل در محلات نيز مي تواند در توليد و افزايش صادرات موثر باشد ولي محلات با داشتن ظرفيت هاي توليد از يك نمايشگاه دائمي گل محروم است .
شفيعي ادامه داد: براي ايجاد يك نمايشگاه دائمي گل و گياه زينتي در محلات نياز به 50 ميليارد ريال اعتبار است، درصورتي كه دولت حمايت كند و اين ميزان اعتبار تخصيص داده شود چند برابر اين ميزان در سال ارزآوري ناشي از صادرات گل عايد كشور مي شود.
وي گفت: با رشد صادرات و توليد؛ اشتغال و ثروت ملي حاصل مي شود و در شرايطي كه افزايش صادرات غيرنفتي از دغدغههاي اولويت دار دولت براي درآمدزايي است، صادرات گل و گياهان زينتي مي تواند نقش موثري در اين خصوص داشته باشد.
وي گفت: صنعت گل و گياه محلات در صورت حمايت و توجه مي تواند ضمن رونق به اشتغالزايي و توليد ثروت، در بخش توسعه صادرات غيرنفتي نيز نقش ايفا كند.