در اولین قسمت از مجموعه آموزشی گلخانه داری به: اهمیت کشت محصولات گلخانه ای ،مهم و اساسی ترین عوامل موفقیت کشت و کار گلخانه ای و عوامل موثر بر آن ،محصولات قابل کشت و تولید در گلخانه ،معایب و مشکلات احتمالی پیش رو در این مسیر پرداخته ایم.

اهمیت کشت محصولات گلخانه ای

اهمیت کشت محصولات گلخانه ای چیست؟

افزایش تولید در واحد سطح
جهت افزایش تولید در واحد سطح 2 راهکار وجود دارد:
- افزایش سطح زیر کشت: در این روش، نباید محدودیت آبی و خاکی وجود داشته باشد.
- افزایش تولید در واحد سطح: بررسی سازمان کشاورزی و خوار و بار جهانی نشان می دهد که قاره آسیا دارای 31% از اراضی قابل کشت و 58% جمعیت جهانی است و تراکم جمعیت در رابطه با اراضی کشاورزی حدود 8 نفر برای هر هکتار زمین می باشد.
این رقم برای ایران حدود 4 نفر در هر هکتار است. علی رقم وسعت زیاد کشورمان به علت محدودیت هایی مانند کوهستانی بودن و بیابانی بودن و شوری خاک، قلیایی بودن خاک، سطح اراضی قابل کشت بسیار محدود است و نیاز است که عملکرد در واحد سطح افزایش یابد.
امروزه با توجه به افزایش روزافزون جمعیت از یک سو و محدودیت آبی و خاکی از سوی دیگر، اهمیت افزایش تولید درواحد سطح را بیش از پیش احساس می کنیم. این امر علاوه بر استفاده از روش های تغذیه ای درست، بخصوص با ریز مغذی ها با استفاده از سایر روش های تولیدات گلخانه ای و بهره برداری فشرده از زمین با استفاده از تکنیک های جدید، حتی کشاورزانی که اراضی کوچک دارند و دارای محدودیت آبی هستند قادر به کسب درآمد کافی خواهند شد.

• بازار پسندی محصولات گلخانه ای:  از آنجایی که برای تولید محصولات گلخانه ای از بذر خالص و اصلاح شده استفاده می گردد، کیفیت محصولات تولید شده بسیار بالاست که علاوه بر بازارپسندی خوب در داخل کشور امکان صادرات محصولات تولیدی نیز وجود دارد که از نظر اقتصادی برای تولید کننده اهمیت بالایی دارد.
• مصرف بهینه آب: از آنجایی که امکان استفاده از آبیاری تحت فشار (قطره ای) در کشت های گلخانم از سایر مزایای این سیستم، کوددهی از طریق آب آبیاری و یا سموم حشره کش هم از سایر مزایای این سیستم، کوددهی از طریق آب آبیاری و یا سموم حشره کش همراه آب آبیاری جهت کنترل آلودگی های خاک را می توان نام برد.
  همچنین از دیگر مزایای آبیاری قطره ای میتوان به کنترل بهتر میزان رطوبت گلخانه اشاره نمود. کنترل بهتر رطوبت گلخانه، باعث می گردد تا بیماری های قارچی که در رطوبت بالا فعال می شوند، کنترل شود.
  روش آبیاری جوی و پشته یا کرته، باعث افزایش رطوبت می شود که در روش قطره ای این مشکل وجود ندارد.
  رطوبت بالای 70% باعث ایجاد قارچ خواهد شد.
• تولید محصولات در خارج از فصل: در تولید محصولات گلخانه ای علاوه بر افزایش تولید در واحد سطح با تولید محصول در خارج از فصل معمول، می توان افزایش قیمت محصول را در پی داشت، که از نظر اقتصادی برای تولید کننده اهمیت زیادی دارد.
• زودرسی و پیش رسی: در تولید سبزی و صیفی، زودرسی عامل مهمی در کسب درآمد بیشتر می باشد که تولید کننده باداشتن علم و مهارت روش های پیش رس کردن می تواند یک سری از محصولات را زودتر از موعد مقرر، تولید و به بازار عرضه نماید.
• استفاده بهینه از نیروی انسانی: نیروی انسانی مورد نیاز برای تولید 20 تن محصول در گلخانه نسبت به تولید در فضای ازاد به 3/1 کاهش می باید.
• امکان پرورش و نگهداری گیاهان در خارج از موطن اصلی آنها: با کشت گلخانه ای امکان پرورش و نگهداری گیاهان در خارج از موطن اصلی آنها امکان پذیر است.

معایب کشت گلخانه ای

کشت یا تولید گلخانه ای مشکلات ویژه ای دارد که بطور اجمال عبارتند از:

• سرمایه گذاری اولیه زیاد است : عمده سرمایه صرف احداث گلخانه می شود. البته در صورت مدیریت صحیح تولید، در مدت سه تا پنج سال این هزینه باز خواهد گشت.
• بالا بودن هزینه جاری
• نیاز به مراقبت پیوسته : زیرا اندک غفلت ممکن است باعث خسارت جبران ناپذیز شود. برای مثال کاهش ناگهانی دمای گلخانه در یک شب سرد زمستان همه ی محصول را از بین خواهد بد.

محصولات قابل تولید در گلخانه

امروزه با استفاده از سازه های پیشرفته و وجود ارقام اصلاح شده می توانیم اغلب سبزیجات و صیفی جات را در گلخانه کشت نماییم.

از مهمترین گیاهان قابل کشت در گلخانه می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• خیار داربستی (گلخانه ای)
• گوجه فرنگی داربستی
• فلفل
• توت فرنگی
• طالبی
• انواع سبزیجات برگی مثل کاهو و کلم
• انواع گیاهان زینتی و گلهای شاخه بریده

مهمترین عوامل موفقیت کشت و کار گلخانه ای

برای توفیق کامل به چند شرط اساسی در کشت گلخانه ای نیاز می باشد که در زیر به مهمترین آنها اشاره می کنیم:

• احتیاج به حضور مستمر :فعالیت در گلخانه بسیار دقیق بوده و احتیاج به حضور مستمر شخص سرمایه گذار دارد. افرادی که بخواهند فقط با سرمایه گذاری به تولید کافی برسند و خود نظارت بر تولید نداشته باشند، موفقیت چندانی نخواهند داشت.
• سیستم های گرم کننده:در اقلیم نیمه سرد و سردسیر احتیاج مبرم به سیستم های گرم کننده وجود دارد تا بتوان در فصل مورد نظر به تولید پرداخت.
  در پاره ای از مناطق گرمسیر کشور، بدون سیستم گرمایشی می توان کشت انجام داد.
• سیستم آبیاری قطره ای :استفاده از سیستم های آبیاری قطره ای در کاهش رطوبت هوای موجود در فضای گلخانه و کنترل دمای خاکی اثرات مثبتی دارد.
• تهویه هوا :سیستم های مناسب جهت تهویه برای خروج رطوبت اضافی، نقش عمده ای در سلامت محصول خواهد داشت.
• سیستم های خنک کننده: استفاده از سیستم های خنک کننده که در فصل گرم مورد استفاده قرار می گیرد.
• سیستم های رطوبت ساز
• شناخت و اطلاعات کافی در رابطه با گلخانه و گیاهان گلخانه ای
• بهره گیری از کارشناسان و افراد با تجربه در امور گلخانه در دوره های ابتدایی
• استفاده از امکانات لازم و بروز، جهت بهره برداری و عملکرد بهتر و مناسب
• شناخت بازار مصرف و نیاز بازار