گلخانه استوایی
گیاهان گرمسیری برای رشد و ثمردهی به شرایط ویژه‌ای چون دمای بالا، رطوبت کافی و نور زیاد نیاز دارند.با ساخت گلخانه استوایی انواع میده و گیاهان استوایی را پرورش دهید.
چند سالی است که ویترین میوه‌فروشی‌ها متنوع‌تر شده است و در بسیاری از این مغازه‌ها محصولات استوایی را در کنار میوه‌های بومی ایران می‌بینیم.
تمایل بالای مردم به خرید این میوه‌ها باعث شده است تا علاوه‌بر وارد کردن نمونه‌هایی مانند آناناس، موز، انبه، پشن فروت و غیره، برخی از افراد خلاق و علاقه‌مند اقدام به کشت این محصولات در داخل کشور کنند.
اما پرورش این محصولات در چه شرایطی و در چه مناطقی امکان‌پذیر است و چه مزیت‌هایی دارد؟ پس برای آشنایی با اصول احداث گلخانه استوایی و شرایط کشت این میوه‌ها تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
گلخانه استوایی چیست؟
گیاهان گرمسیری برای رشد و ثمردهی به شرایط ویژه‌ای نیاز دارند که تنها در بخش استوایی کره زمین حاکم است. دمای بالا، رطوبت کافی و نور زیاد فاکتورهای مورد نیاز برای کشت این گیاهان هستند.
با توجه به کم بودن فصل گرما در کشور ما و پایین بودن رطوبت هوا، پرورش میوه‌هایی مانند موز، نارگیل، آناناس و غیره به‌غیر از مناطق معدود جنوبی امکان‌پذیر نیست.
از سوی دیگر واردات این میوه‌ها با نرخ ارزی قیمت آن‌ها را در بازار بالا برده است. اما علی‌رغم بالا بودن نرخشان، به‌دلیل طعم متفاوت، خواص دارویی و فواید زیادی که دارند میزان تقاضای آن‌ها روبه افزایش است.
علاقه‌مندان می‌توانند با احداث گلخانه استوایی که میزان گرما، رطوبت و نوع خاک آن قابل کنترل است، بسیاری از میوه‌های استوایی را در ایران کشت کنند و از این طریق به سوددهی بالایی برسند.
مزایا و معایب راه اندازی گلخانه استوایی
شاید در ظاهر احداث گلخانه استوایی مانند سایر گلخانه‌ها کار ساده‌ای به‌نظر برسد، اما پرورش گیاهان استوایی مزایا، معایب و چالش‌هایی به‌شرح زیر دارد:
- مزیت اصلی این کار قیمت بالای میوه‌ها و سود قابل توجهی است که در نهایت عاید پرورش‌دهنده می‌شود.
- رسیدگی کم پس از ایجاد شرایط اولیه از دیگر نقاط قوت احداث گلخانه استوایی است.
- بازدهی و ثمردهی بالا نیز از دیگر مزیت‌های راه اندازی گلخانه استوایی به‌شمار می‌آید.
- از معایب این کار می‌توانیم به تراکم بالا محصولات و امکان کشت شاخه‌های کمتر در یک فضای کوچک اشاره کنیم.
- هزینه آماده کردن این نوع گلخانه در مناطق سرد و خشک بالا است.
- یکی از چالش‌های بسیار مهم در پرورش محصولات استوایی تابش حداقل 6 ساعت نور مستقیم به گیاهان در حال رشد است.
شرایط پرورش میوه‌های استوایی
مردم کشور ما محصولات استوایی را ابتدا با موز، نارگیل و آناناس شناختند، اما این روزها بازار تقاضای میوه‌های متنوع‌تری مانند جک فروت، انبه، پشن فروت، پاپایا، آووکادو و غیره رونق گرفته است.
ساخت گلخانه استوایی لزوما نیازمند زمینی با متراژ بسیار بالا نیست و افراد می‌توانند با توجه به میزان بودجه، زمین در دسترس، نیروی انسانی و میزان تقاضا، محیط پرورش میوه‌های استوایی را آماده کنند.
اما بعضی از این میوه‌ها برای رشد به فضای کافی و بزرگ نیاز دارند؛ پس احداث گلخانه خانگی و کوچک برای آن‌ها به‌صرفه نیست.
شرایط پرورش گلخانه‌ای بعضی از این محصولات از قرار زیر است:
آناناس
آناناس از میوه‌های استوایی پرطرفدار است که خواص دارویی بسیار زیادی نیز دارد، به‌همین دلیل بازار تقاضای آن همیشه داغ است.
مدت زمان به‌ثمر نشستن بذر اولیه این گیاه کمی طولانی است و حداقل 18 ماه زمان نیاز دارد، اما پس از اولین برداشت فواصل ثمردهی آن نیز کمتر خواهد شد.
شرایطی کلی پرورش آناناس در گلخانه عبارت است از :
- خاک زهکشی شده
- خاکی اسیدی و شنی با مواد آلی کافی
- دمای 25 الی 27 درجه سانتی‌گراد
- نور بسیار زیاد
توجه داشته باشید که زمان گل دادن بوته آناناس نیاز این گیاه به نور نیز بسیار بیشتر خواهد شد. پس اگر سایبان گلخانه مانع از رسیدن نور مورد نیاز است، باید با برداشتن سایبان شرایط مناسب به‌ثمر نشتن آناناس را فراهم کنند.
موز
برخلاف آناناس که میوه‌ای بوته‌ای است، میوه موز روی درخت‌های بلندی به‌بار می‌نشیند. پس ارتفاع حداقل 6 متری سقف گلخانه، از شروط اولیه پرورش این میوه است.
درخت موز در دمای بالای 22 درجه سانتی‌گراد رشد می‌کند، اما در دمای 28 الی 32 درجه سانتی‌گراد ثمر می‌دهد.
موز از آن دسته گیاهانی است که علاقه فراوانی به رطوبت دارد، درنتیجه میزان رطوبت گلخانه برای کشت آن نباید به کمتر از 60 درصد برسد. همچنین داشتن خاکی آلی با زهکشی مناسب از دیگر شرایط مورد نیاز برای رشد موز است.
پاپایا
پاپایا یکی دیگر از میوه‌هایی است که برای پرورش در ایران نیاز به احداث گلخانه استوایی دارد. پرورش این گیاه آسان‌تر از موز و کمی سخت‌تر آناناس است و مانند هر دوی آن‌ها ریشه حساسی دارد که تجمع آب در اطراف آن باعث پوسیدگیش خواهد شد.
به‌همین دلیل زهکشی مناسب خاک سبکی که سرشار از مواد آلی و معدنی است، از شروط اصلی کشت این میوه به‌حساب می‌آید.
پاپایا در میانگین دمایی 25 درجه سانتی‌گراد رشد می‌کند و میزان نیاز آن به رطوبت در بازه‌های مختلف رشدش متفاوت است. به‌عبارت دیگر هنگام رشد گیاه باید دفعات آبیاری و میزان آن بالا باشد، اما پاپایا در فصل ثمردهی به خاکی خشک و با رطوبت بسیار کم نیاز دارد.
انبه
از دیگر میوه‌های گرمسیری بسیار محبوب در بین مردم ایران می‌توانیم به انبه اشاره کنیم که در حالت عادی درختی با ارتفاع بسیار بالا است. ارتفاع درخت انبه در شرایط معمولی استوایی گاهی به 40 متر نیز می‌رسد که امکان احداث گلخانه‌ای با بلندی مناسب برای رشد آن تقریبا غیرممکن است.
به‌همین سبب برای کشت گلخانه‌ای انبه از نوع بوته‌ای آن استفاده می‌کنند که بلندی آن گاهی به 3 متر نیز خواهد رسید.
شرایط پرورش انبه در گلخانه شامل موارد زیر است:
- خاکی با زهکشی مناسب
- نور بسیار زیاد
- خاکی آلی با میزان 5.5 الی 7 درصد اسیدیته
- دمای بالای25 درجه
کاکتوس
در حالت کلی کاکتوس نام گونه‌ای گیاهی است که انواع مختلفی دارد. بعضی از نمونه‌های کاکتوس مثمر هستند و درصورت فراهم بودن شرایط میوه می‌دهند.
به‌عنوان مثال دراگون فروت و انجیر هندی نوعی کاکتوس ثمردار هستند. شرایط پرورش همه کاکتوس‌ها در گلخانه تقریبا مشابه یکدیگر است که موارد کلی آن را در فهرست زیر مشاهده می‌کنید:
- ریشه‌های آن‌ها سطحی است، به‌همین سبب نیازمند یک تکیه‌گاه یا داربست هستند.
- خاک سبک و شنی با زهکشی مناسب و مواد آلی متوسط از شرایط مورد نیاز بستر آن‌ها است.
- دمای مناسب رشد آن‌ها 25 الی 35 درجه سانتی‌گراد است، اما به کاهش یا بالا رفتن آن نیز حساسیت کمی نشان می‌دهند.
- نیاز به آبیاری تقریبا بالایی دارند.
- نور طولانی مدت و زیاد از دیگر نیازهای اساسی این نوع میوه‌ها است.
- بعضی از نمونه‌های کاکتوس مانند دراگون فروت برای میوه دادن نیازمند گرده‌افشانی توسط زنبورها هستند.