ساخت گلخانه تونلی
گلخانه تونلی که در بیشتر مواقع آن را قوسی نیز می‌نامند، سازه‌ای نیم دایره یا نیم بیضی با سقفی هلالی است که برای پرورش انواع گل و گیاه زینتی، دارویی و محصولات کشاورزی کاربرد دارد.
احتمالا وقتی از کشاورزی گلخانه‌ای صحبت می‌کنید، اولین تصویری که در ذهن شما نقش می‌بندد، ساخت گلخانه تونلی با سقفی قوسی و شبیه به یک تونل بلند است. گلخانه‌ها از نظر شکل ظاهری انواع مختلفی دارند، اما بیشتر کشاورزان ایرانی به ساخت مدل تونلی آن علاقه‌مند هستند.
اگر قصد دارید با مزایای ساخت این سازه، انواع، کاربردها و جزئیات بیشتر آن آشنا شوید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
گلخانه تونلی چیست؟
گلخانه تونلی که در بیشتر مواقع آن را قوسی نیز می‌نامند، سازه‌ای نیم دایره یا نیم بیضی با سقفی هلالی است که برای پرورش انواع گل و گیاه زینتی، دارویی و محصولات کشاورزی کاربرد دارد.
در بعضی از موارد به گلخانه‌های طویل با دیوارهای زاویه‌دار ولی سقف گنبدی شکل نیز گلخانه تونلی می‌گویند. اما برخی از صاحب‌نظران این شکل از گلخانه را در نوع اسپانیایی قرار می‌دهند و آن را متفاوت از مدل تونلی می‌دانند.
گلخانه‌های تونلی برای کشت سبزیجات، صیفی جات، گیاهان زینتی و دارویی بهترین گزینه پیش رو هستند، اما برای پرورش گیاهانی با ارتفاع زیاد و درختان استوایی کوتاه شده انتخاب درستی نیستند.
در حالت کلی ارتفاع این نوع گلخانه را بسته به شرایط محیطی و نوع محصول از 2 الی 4 متر متغیر می‌سازند. عرض یا دهانه آن‌ها نیز از عددی بین 4 الی 6 متر است که این رقم در بعضی از مناطق تا 11 متر نیز می‌رسد. اما طول آن به متراژ زمین و مساحت مورد نظر کشاورز بستگی دارد و ثابت نیست.
انواع گلخانه تونلی
ساخت گلخانه تونلی را براساس تعداد هلال‌های سقف به دو مدل تک واحدی و دو یا چند واحدی تقسیم کرده‌اند. گلخانه تک واحدی تنها یک هلال دارد که در نهایت بر دیوارهای عمود بر زمین مستقر است.
اما دو یا چند واحدی با داشتن هلال‌های بیشتر و متصل به یکدیگر، توسط دو دیواره عمودی در طرفین به زمین متصل شده‌اند. البته در این مدل بین کمان‌های سقف، ستون‌های محکمی در نظر می‌گیرند که به‌عنوان پایه نگهدارنده مقداری از وزن گلخانه را به کف تکیه می‌دهند.
نوع چند واحدی یا مرکب علی‌رغم صرفه‌جویی در هزینه و مناسب بودن برای بعضی از محصولات یکسان، بیماری و آفات را با سرعت بیشتری در کل واحدها تکثیر می‌کند. همچنین کنترل شرایط برای چند مدل محصول در آن غیر ممکن است و بهتر است کشاورزان کشت محصولات متنوع را با ساخت گلخانه تونلی تک واحدی انجام دهند.
کاربرد ساخت گلخانه تونلی
پرورش انواع گیاهان در گلخانه‌های تونلی امکان‌پذیر است، اما بهترین موارد عبارتند از :
- صیفی جات کم ارتفاع مانند بوته‌های خیار کوتاه، گوجه فرنگی، لوبیا سبز و غیره
- انواع سبزیجات مانند نعنا، ریحان، هویج و غیره
- گل‌های زینتی شاخه‌ای
- گل‌های آپارتمانی بوته‌ای و درختی
- گیاهان دارویی
- انواع قارچ
مزایای گلخانه تونلی
مزیت‌ها متعددی که ساخت گلخانه تونلی به‌همراه دارد، دلیل اصلی رواج بیشتر آن در مقایسه با سایر انواع گلخانه است. مهم‌ترین نقاط قوت این سازه‌ها از قرار زیر هستند:
- ساخت این مکان به‌نسبت سایر مدل‌ها به سرمایه کمتری نیاز دارد و حتی کشاورزان می‌توانند با خرید سازه دست دوم گلخانه تونلی، در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنند.
- راه‌اندازی آن آسان‌تر از سایر مدل‌ها است.
- برای کشت بیشتر محصولات مورد نیاز جامعه کاربرد دارد.
- نصب اسکلت آن با روش‌های مختلفی مانند جوشکاری و پیچ و مهره امکان‌پذیر است.
- سقف هلالی آن برف و باران را به سوی زمین هدایت می‌کند.
- در برابر باد و طوفان مقاومت بالایی دارد.
- نصب آن با انواع متریال‌های موجود امکان‌پذیر است.
- شکل ظاهری و قوس مانند آن، دما را در داخل فضا حفظ می‌کند.
- با ایجاد نقطه کانونی دریافت انرژی خورشیدی و گرم شدن به‌وسیله انرژی آن، در مصرف سوخت جلوگیری می‌کند.
- مقدار نور بیشتری به خود جذب می‌کند در نتیجه رشد گیاهان در آن بهتر است.
- ورودی و شکل ظاهری آن امکان تردد ماشین‌های کشاورزی و حمل بذر را فراهم می‌کند.
معایب گخانه تونلی
در کنار مزیت‌های فراوانی که ساخت گلخانه تونلی در پی دارد، از نقاط ضعفی به‌شرح زیر برخوردار است:
- ساخت تهویه طبیعی و پنجره در آن اندکی مشکل‌تر از سایر مدل‌های گلخانه است.
- در بعضی از موارد به‌دلیل مهندسی اشتباه، چند سانتی‌متر از سقف گلخانه را به‌صورت مسطح می‌سازند که باعث جمع شدن آب برف و باران خواهد شد.
متریال مناسب
ساخت گلخانه تونلی با انواع متریال‌های رایج امکان‌پذیر است، اما استفاده از متریال‌هایی که در فهرست زیر نام می‌بریم، موجب بالا رفتن استقامت و طول عمر سازه خواهند شد:
- ساخت اسکلت فلزی که با پیچ‌و مهره به یکدیگر وصل شده‌اند، علاوه بر استقامت بالا قابلیت جابه‌جایی نیز دارد. قطر میله‌های فلزی به متراژ گلخانه و سایر عوامل تاثیرگذار مانند اقلیم منطقه بستگی دارد.
- پوشش‌های پلی کربنات با مقاومت بالاتر نسبت به نایلون‌های معمولی عریض، قیمت کمتر و نصب آسان‌تری در مقایسه با پوشش شیشه‌ای، بهترین انتخاب پیش رو هستند.
برای گلخانه‌هایی با ارتفاع و مساحت کم که کشاورزان قصد ندارند از آن‌ها در طولانی مدت استفاده کنند، لوله‌های پلاستیکی نیز انتخاب‌های مناسبی هستند. اما اسکلت چوبی به‌دلیل انعطاف‌پذیری کمتر و شکنندگی بالا، در ساخت سقف هلالی گلخانه تونلی کاربرد ندارد.
تجهیزات لازم در ساخت گلخانه تونلی
تجهیزات ضروری در ساخت هر گلخانه بیش از هر چیز به نوع محصولات قابل پرورش و فراهم کردن شرایط مناسب رشد گیاه با ایجاد گرما، سرما یا رطوبت کافی بستگی دارد.
اما در حالت کلی با توجه به سخت بودن ایجاد تهویه طبیعی در دیوارها و سقف گلخانه تونلی، لزوم نصب یک یا چند سیستم تهویه مناسب، ضروری به‌نظر می‌رسد. همچنین نصب سیستم گرمایشی و سرمایشی با توجه به آب‌وهوای منطقه و فصل کشت نیز نیازی اساسی است.
از سوی دیگر بهتر است کشاورزان در مناطقی با زاویه تابش مستقیم، در ساخت گلخانه تونلی برای پرورش گیاهان سایه‌دوست، از سایبان متحرک نیز استفاده کنند.
هزینه راه‌اندازی گلخانه تونلی
سرمایه لازم برای ساخت گلخانه‌ای با سقف هلالی برای همه موارد ثابت نیست و به فاکتورهای زیر بستگی دارد:
- متراژ گلخانه
- نوع اسکلت
- نوع پوشش رویی آن
- تعداد، نوع و برند تجهیزات ضروری
- نوع محصول
سخن نهایی
ساخت گلخانه تونلی برای پرورش بسیاری از گیاهان انتخاب شایسته‌ای است که مزایای بسیار زیادی دارد. ما در این مطلب با معرفی گلخانه سقف هلالی، درباره مزایا، معایب، هزینه‌ها و سایر جزئیات آن اطلاعات مفیدی را در اختیار شما قرار دادیم.