مقایسه طرح های مختلف گلخانه و بررسی مزایا و معایب هرکدام به استفاده کننده دید صحیح برای انتخاب مناسب را میدهد و این تابع هدف است که نوع گلخانه را مشخص میکند و پیشنهاد طرح بهینه و مناسب مستلزم بررسی و شناخت کاربری میباشد. با بررسی مجموع عوامل مؤثر در گلخانه میتوان نکاتی را برای استفاده بهتر از گلخانه پیشنهاد نمود.

گلخانه های متداول را بر اساس ظاهر میتوان به حالتهای زیر تقسیم بندی نمود :

1- سقف شیروانی (A Frame)

2- سقف قوسیCurved roof) )

4- سقف گنبدیGothic arch) )

5- دندان های (Sawtooth and killion)

سقف قوسی (Curved roof)

دلیل اصلی استفاده از سقف های قوسی بدست آوردن ماکزیمم هوای داخل گلخانه با کمترین سطح پوشش میباشد. مینیمم نمودن سطح پوشش گلخانه مزایایی همچون مصرف کم پوشش و همچنین کم نمودن تبادل حرارتی گلخانه با فضای باز و به دنبال آن کاستن مصرف سوخت را بهمراه خواهد داشت. در سازه های قوسی پوشش پلاستیکی به راحتی استفاده و به سازه محکم میگردد. وجود قوس باعث میشود که پوشش در هر دو جهت موافق و مخالف باد به خوبی عمل نماید. سازه های تونل به جهت ظاهر آیرودینامیکشان کمترین مقاوت را در برابر باد از خود نشان میدهند.

وزن کم پوشش و همچنین مقاومت طبیعی این سازه ها باعث میگردد که سازه تونل ارزان بوده و به راحتی نصب گردد. تبادل حرارتی پایین پوششهای پلی اتیلن و همچنین خواص ویژه ای که در پوششهای پلی اتیلنی قابل اجرا است (مانند برگشت اشعه مادون قرمز به داخل گلخانه IR و کاهش مصرف انرژی - توزیع یک نواخت نور - خاصيت ضد تعریق - کنترل حشرات و بدنبال آن کاستن از مصرف سموم در گلخانه ) مزید علت برای استفاده آن در گلخانه های تجاری میباشد. هماهنگی با اقلیمهای مختلف و امکان احداث آن در مساحتهای بزرگ و همچنین مزایای ذکر شده باعث استفاده و توسعه فراوان این گلخانه ها در دنیا گردیده است

قابلیت دیگر سازه های تونلی استفاده از پوشش دوم و تزریق هوای فشرده به داخل آن است که باعث کاهش 30% مصرف انرژی در گلخانه میگردد. این قابلیت به حذف مشکل تعریق در جداره پائین گلخانه نیز کمک مینماید. تحقق این امر در گلخانه های شیشه ای با استفاده از پوشش های دو و یا سه جداره پلی کربنات میسر است. شکل ظاهری این سازه های گلخانه تونلی تک به نیم بیضی شبیه است تا امکان کشت و تردد در تمامی فضای داخل گلخانه وجود داشته باشد. برای استفاده بیشتر از طرفین گلخانه، قوس را با پایه های عمودی شروع مینمایند که به مدل دیوار پهلو مشهور هستند.

دو مورد را میتوان به عنوان عیب مشخص این نوع گلخانه ها نام برد سطح پوشش گلخانه در بالاترین نقطه به صورت افقی بوده و این امر عدم هدایت صحیح برف و مهمتر ماندن رطوبت و تعریق در آن نقطه را به همراه دارد. این نقیصه با استفاده از پوشش جداره دوم و همچنین ساخت گلخانه های سقف گنبدی مرتفع میگردد. البته روشهایی همچون کنترل رطوبت با افزایش دما نیز برای کاستن رطوبت داخل گلخانه استفاده میگردد.

مسئله دوم این نوع گلخانه ها تهویه میباشد. احداث سیستم پنجره برای این نوع گلخانه ها مشکل تر از گلخانههای A Frame است. با توجه به اینکه تهویه طبیعی هوا برای کاستن هزینه کنترل دما رطوبت از مهمترین آیتمهای گلخانه های تجاری میباشد، لذا اجرای صحیح و کارای این سیستم بسیار حائض اهمیت است.

روشهائی مانند استفاده از پنجره های سقفی در مدلهای مختلف در این نوع گلخانه ها اجرا میگردد تهویه با پنجرهای پهلو (roll up) نیز برای کارایی بیشتر در گلخانه های تجاری استفاده میگردد. حتی بعضی از شرکتهای سازنده گلخانه برای ایران نمودن قیمت تمام شده سازه از سیستم رول آپ ( که در آن پوشش با رول شدن بالا و پایین می آید) در تهویه سقفی استفاده می نمایند. ساخت پنجره با سطح تهویه بالا و استفاده آن در بالاترین نقطه سازه از مزایا و پارامترهایی میباشد که شرکتهای سازنده بر آن تاکید مینمایند. استفاده از این نوع سازه برای حفاظت در برابر باران ( Rain house) و یا سایبان (Shade house) نیز مرسوم میباشد. سرعت بالای نصب این سازه ها امکان استفاده برای حفاظتهای موقت را فراهم میسازد.

مزايا:

- ارزانی و سبکی سازه ( مصالح و پوشش )

- ماکزیمم هوای قابل کنترل با مینیمم مصالح

- امکان استفاده از پوششهای پلی اتیلن با خواص مناسب رشد

- پایداری در برابر وزش باد و طوفان

- سرعت بالا در نصب و راه اندازی

- قابل استفاده و با صرفه برای هر گونه تولید

- کاهش مصرف سوخت

معایب:

- مشکل افزایش رطوبت

- تهویه ضعيف

دندان اره ای (Sawtooth and skillion)

گلخانه های دندان اره ای ایده ای دیگر برای رفع عیوب گلخانه های تونلی میباشد. این مدل گلخانه برای مساحتهای بزرگ استفاده میشود. شیب گلخانه به نحوی است که در تابستان نور منعکس شده خورشید به داخل گلخانه نمیرود و در عوض در زمستان هنگامیکه نور خورشید بصورت مایل می تابد با بیشترین انعکاس به داخل گلخانه میرود. این قابلیت گلخانه های دندان اره ای امکان استفاده از آنها را برای مناطق گرمسیر فراهم میسازد. وجود تهویه سقفی با سیستم رول آپ که ارزانتر از پنجره سقفی با سیستم رک و پینیون است از مزایای این طرح محسوب میگردد. تهویه مناسب برای این گلخانه ها قرار گرفتن دریچه ها پشت به وزش باد است که در آن حالت با عمل مکش هوا، تهویه انجام میگیرد. سیستم پنجره سقفی در گلخانه های دندان اره ای به صورت کشویی نیز قابل اجراست.