در دومین قسمت از مجموعه آموزشی گلخانه داری به تعریف اساسی گلخانه، خصوصیات اسکلت و سازه، انتخاب محل احداث گلخانه و شرایط و نکات کاربردی آن پرداخته ایم.

انتخاب محل احداث گلخانه

تعریف گلخانه

فضای محدود که در آن عوامل محیطی مثل نور، دما، رطوبت، بافت خاک، PH ، EC و ... قابل کنترل می باشد.

در داخل گلخانه می توان گیاهان را در تمام طول سال و بویژه در خارج از فصل پرورش داد و یا اینکه یکسری از محصولات را پیش رس نمود و یا اینکه قادر هستیم برای تمام سال یا قسمتی از سال، گیاه را در شرایط آب و هوایی خاصی نگهداریم، استفاده می شود.

انتخاب محل احداث گلخانه

در انتخاب محل احداث گلخانه باید به موارد زیر دقت فرمایید:

1. گلخانه، به منابع آب و برق نزدیک باشد: نزدیک بودن به منابع آب و برق که در کاهش هزینه های اولیه بسیار موثر است. همچنین کیفیت آب از نظر PH و EC باید مورد بررسی قرار گیرد.
2. گلخانه، نزدیک به بازار و جاده اصلی باشد : حتی الامکان سعی شود محل احداث گلخانه، نزدیک به بازار و جاده اصلی باشد.
3. زمین گلخانه، زهکش مناسب داشته باشد: محل احداث گلخانه باید دارای خاک عمیق و قابل زهکش باشد.
4. گلخانه در سایه انداز نباشد: محل احداث گلخانه بایستی در سایه انداز درخت یا ساختمان یا دیوار بلند نباشد. در واقع گلخانه بایستی در فاصله مناسب از درختان، بناها احداث شود و در مجاورت کوه نباشد.
5. نزدیک بودن گلخانه به درختان خزان برگ: در مناطق گرم، نزدیکی درختان خزان برگ به گلخانه، از شدت گرمای داخل گلخانه در تابستان می کاهد و با ریزش برگ درختان در فصل پاییز و زمستان، گلخانه از نور کافی برخوارد خواهد بود.
6. گلخانه در مسیر بادهای طوفانی نباشد : محل احداث گلخانه بایستی بدور از مسیر بادهای قوی و طوفان های شدید باشد.
7. امکان توسعه گلخانه وجود داشته باشد:در انتخاب زمین جهت ساخت گلخانه، قطعه زمینی که در نظر گرفته می شود بایستی بزرگتر از نیازهای اولیه باشد تا امکان توسعه آن در آینده وجود داشته باشد.
   همچنین باید فضایی برای ساخت ساختمان اداری، انبار، سردخانه، استخر آب، اتاق نگهبانی، پارکینگ و سرویس بهداشتی در نظر گرفته شود. بطور میانگین، مساحت مورد نیاز برای فضای مذکور، 10% مساحت گلخانه می باشد.
8. زمین گلخانه مسطح باشد :محل احداث گلخانه از نظر پستی و بلندی (توپوگرافی منطقه) حتی الامکان مسطح باشد تا هزینه مسطح کردن زمین گلخانه کاهش یابد.
9. نزدیکی گلخانه به لوله کشی گاز : محل احداث گلخانه، عامل تعیین کننده نوع سوخت مورد استفاده در گلخانه می باشد. درگلخانه های دور از لوله کشی گاز، مجبور به استفاده از سایر منابع انرژی مثل گازوئیل بجای گاز هستیم.
10. آب با کیفیت در نزدیکی گلخانه موجود باشد :در احداث گلخانه های صنعتی، آب بدلیل استفاده گسترده آن، از فاکتورهایی است که کمیت و کیفیت آن اهمیت بسیاری دارد.
    وجود یون های سدیم، کلر، بی کربنات و همچنین PH و EC نامناسب باعث کاهش کیفیت آب شده و به گیاه صدمه زده و باعث افت محصول در گلخانه می گردد.
    استفاده از آب لوله کشی شهری (شرب) درگلخانه در مناطقی که امکان آن وجود دارد ممکن است بدلیل وجود فلوراید برای گیاه مضر باشد و همچنین استفاده از آب رودخانه ممکن است عامل بیماری زا داشته باشد.
    بنابراین آب چاه، در صورتی که PH و EC مناسب داشته باشد از نظر کیفیت، بهترین گزینه برای استفاده در گلخانه می باشد.

توجه: حداقل آب مورد نیاز برای 1000 متر مربع (1 جریب) گلخانه، در هر شبانه روز در فصل تابستان و در اوج پیک مصرف 8 تا 10 متر مکعب می باشد. (حدود 8000 تا 10000 لیتر)

خصوصیات اسکلت گلخانه

در انتخاب اسکلت گلخانه و نحوه ساخت آن، به نکات زیر دقت فرمایید:

• اسکلت گلخانه

اسکلت گلخانه، شامل قسمتی از گلخانه می باشد که پوشش پلاستیک یا سایر پوشش ها را نگه می دارد.
خصوصیات یک اسکلت گلخانه خوب:
الف) اسکلت گلخانه، باید محکم و سبک باشد.
ب) اسکلت گلخانه، باید سایه اندازی کمی داشته باشد.
ج) اسکلت گلخانه، باید ارزان و بادوام باشد.
د) اسکلت گلخانه، باید از فلزهایی باشد که قابل اکسید شدن نباشند یا با روکش گالوانیزه ساخته شده باشد.

2- جهت ساخت اسکلت گلخانه

در انتخاب و تعیین جهت ساخت اسکلت گلخانه، 2 فاکتور تعیین کننده می باشد:
الف) باد قالب منطقه: گلخانه را نبایستی عمود بر باد شدید احداث نمود، بهترین حالت آن است که طول گلخانه، تقریبا در امتداد جهت باد قالب محل احداث گلخانه باشد و نسبت به آن انحراف مختصری داشته باشد در غیر اینصورت احتمال آسیب دیدن گلخانه وجود خواهد داشت. همچنین جهت قرار گرفتن دریچه های اسکلت گلخانه باید در خلاف جهت باد غالب منطقه باشد.
ب) نور گلخانه: اگر منطقه بادخیز نباشد و باد عامل محدود کننده نباشد، جهت گلخانه از نظر کاهش سایه اندازی و برخورداری از حداکثر شدت نور خورشید حائز اهمیت می باشد زیرا اسکلت گلخانه، سایه خود را بر روی گیاهان داخل گلخانه می اندازد.
در گلخانه های تک واحدی، در عرض های جغرافیایی پایین تر از 40 درجه، جهت گلخانه شمالی – جنوبی است و درعرض های بالاتر از 40 درجه، جهت گلخانه، شرقی – غربی می باشد.
در خصوص گلخانه های بهم پیوسته، در تمامی عرض های جغرافیایی، جهت گلخانه، شمالی – جنوبی است.

3- استفاده از اتصالات پیچ و مهره در ساخت اسکلت گلخانه

در ساخت اسکلت گلخانه بایستی تا جای ممکن از اتصالات پیچ و مهره استفاده شود و از جوش دادن قطعات خودداری شود زیرا جوش کاری، پوشش ضد زنگ را از بین می برد و قسمت های حرارت دیده، دچار زنگ زدگی می شود و به مرور زمان در آنها شکستگی ایجاد می گردد.

4- شیب طولی اسکلت گلخانه

در طول گلخانه، برای خروج آب باران و برف باید شیب 1% در نظر گرفته شود. منظور از 1% این است که به ازای هر 100 متر 1 متر شیب داشته باشیم.
به دو روش می توان شیب 1% را ایجاد نمود:
روش اول: شیب 1% را بوسیله تغییر عمق فونداسیون ها ایجاد می نماییم. پیشنهاد می شود از این روش بدلیل یکسان بودن ارتفاع تمام ستون ها استفاده گردد.
روش دوم: می تون فوندانسیون ها را تماما در یک عمق کار کرد و ارتفاع ستونها را کم و زیاد در نظر گرفت.
توجه: وزن برف نبایستی بر روی اسکلت گلخانه قرار گیرد. در گلخانه های زیر کشت، بدلیل روشن بودن سیستم حرارتی، برف روی سقف گلخانه، سریعا ذوب می شود و از طریق ناودانهای روی سقف گلخانه خارج می شود.
در صورتی که در گلخانه کشت وجود نداشته باشد، حتما در زمان بارندگی بصورت برف، سیستم های گرمایشی را روشن می نماییم تا سریعا برف ذوب شود، در غیر اینصورت ممکن است وزن ایجاد شده توسط برف به گلخانه خسارت بزند.