چگونگی ساخت گلخانه زعفران
زعفران از محبوب‌ترین و گران‌ترین ادویه‌های جهان است که همواره نامش با ایران گره خورده است. در این مطلب با چگونگی ساخت گلخانه زعفران آشنا می‌شوید.
زعفران از محبوب‌ترین و گران‌ترین ادویه‌های جهان است که همواره نامش با ایران گره خورده است. تا چند سال گذشته کشت زعفران فقط به مناطق گرم و خشک کشور مانند نواحی شرقی اختصاص داشت، اما امروزه پرورش آن در گلخانه میزان تولیدش را بسیار بالا برده است.
قصد داریم در این مطلب جزئیاتی را در مورد چگونگی ساخت گلخانه زعفران در اختیار شما قرار دهیم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
زعفران چیست؟
زعفران در واقع گلی بنفش رنگ با سه گلبرگ، سه پرچم و سه کلاله است که آخرین قسمت آن به‌عنوان گران‌ترین ادویه جهان، مصارفی دارویی و خوراکی دارد. زعفران ایران از مرغوب‌ترین نمونه‌های موجود در جهان است و قطب اصلی صادرات این محصول به سایر کشورها محسوب می‌شود. اما این روزها کشورهایی مانند چین، مصر، اسپانیا، پاکستان و ایتالیا نیز به کشت آن می‌پردازند.
طبق اسناد تاریخی، ایران و آسیای صغیر خاستگاه اصلی زعفران هستند و شهرهای کرمانشاه، همدان و اصفهان مراکز مهم پرورش آن بودند. اما با حمله قوم مغول به سرزمین ما کشت زعفران در این مناطق متوقف شد و پس از آن تا سال‌های زیادی پرورش این گل تنها به شهرهای شرقی کشور اختصاص داشت.
اما در حال حاضر با طرح‌هایی که جهاد کشاورزی اجرا کرده است و تمایل مردم به کسب درآمد از طریق کشت زعفران، پرورش آن را دوباره در سایر استان‌های کشور مانند کرمانشاه، اصفهان و غیره از سر گرفته‌اند.
احداث گلخانه زعفران
تقاضای بالا برای کشت و پرورش زعفران و سود قابل توجه از کشت آن، مردم مناطق مختلف ایران و حتی کشورهایی مانند امارات متحده عربی را نیز تشویق کرده است تا با ایجاد گلخانه زعفران محدوده پرورش آن را وسعت دهند.
پرورش زعفران به دو روش هیدوپونیک و آیروپونیک دو راه برای کشت آن در مقایس بالا در محیط شبیه‌سازی شده با اقلیم خراسان هستند که شرح هر یک از آن‌ها عبارتند از:
کشت زعفران به روش هیدروپونیک
هیدروپونیک یا روش کشت در آب نوعی کشاورزی مدرن است که در آن ریشه گیاهان مختلف را درون مخازنی پر از آب با مواد معدنی محلول قرار می‌دهند. سپس با روشن کردن پمپ و به‌جریان درآوردن آب، مواد غذایی را به ریشه‌های گیاهان می‌رسانند.
کشت هیدروپونیک زعفران در گلخانه مزایای مختلفی به‌شرح زیر دارد:
- سرعت رشد و بازدهی این روش کشت بسیار بالاتر از پرورش آن در خاک است.
- تراکم پیازهای کشت شده زعفران در مخازن هیدروپونیک به‌شکل طبقاتی بسیار متراکم‌تر از روش معمولی پرورش آن است.
- در سیستم هیدورپونیک گیاه به آبیاری مداوم نیاز ندارد، به‌همین سبب در مصرف آب صرفه‌جویی می‌کند.
- کنترل نور، رطوبت و مواد مغذی در این روش بسیار آسان‌تر از کشت در آب است.
- با سیستم هیدروپونیک کشاورزان به زمین‌های غنی و بستر خاکی بی‌نیاز خواهند شد.
با وجود مزیت‌های متعدد این سیستم، هزینه بالای راه‌اندازی و همچنین کیفیت پایین‌تر محصول نهایی از معایب پرورش زعفران به‌روش هیدروپونیک است.
احداث گلخانه زعفران به روش آیروپونیک
ایروپونیک روش کشاورزی تقریبا جدیدی است که هنوز در میان کشاورزان محصولات مختلف رواج زیادی ندارد. در این سیستم نه خاک و نه جریان آب نقشی ندارند و ریشه گیاهان به‌طور معلق در هوا قرار می‌گیرند.
کشاورزان برای جلوگیری از خشک شدن زعفران آیروپونیک و تامن مواد غذایی مورد نیاز آن‌ها، از اسپری آب حاوی مواد معدنی استفاده می‌کنند. این سیستم پرورش زعفران میزان تولید را افزایش داده و دوره برداشت را کاهش می‌دهد. همچنین در مصرف آب نیز صرفه‌جویی می‌کند.
از سوی دیگر کنترل شرایط ضروری رشد و جلوگیری از حمله آفات، دو مورد دیگر از مزیت‌های روش هواکشت هستند. اما در این مورد نیز هزینه بالای راه‌اندازی و کیفیت پایین‌تر محصولات، نقاط منفی سیستم آیروپونیک به‌شمار می‌آیند.
مزایای احداث گلخانه زعفران
در توضیح رواج چگونگی ساخت گلخانه زعفران بهتر است به مزیت‌هایی که کشت این محصول در گلخانه دارد اشاره کنیم:
- بازدهی محصول و حجم تولید در گلخانه بسیار بیشتر از کشت به‌روش سنتی است.
- زعفران محصولی با نیاز آبی کم است، اما کشت آن در مقیاس بالا موجب اتلاف مقدار زیادی آب خواهد شد که پرورش آن در گلخانه در مصرف آن صرفه‌جویی می‌کند.
- با ساخت گلخانه کاشت زعفران، امکان پرورش این محصول در همه مناطق کشور وجود دارد.
- تابش مستقیم نور آفتاب گاهی کیفیت زعفران را کاهش می‌دهد که ساخت گلخانه این مشکل را تا حد زیادی حل می‌کند.
- در حالت عادی و روش سنتی کشاورز باید زمینی با مساحت بالا را برای کشت مقدار بالای زعفران، آماده کند. اما با کشت طبقاتی و استفاده از روش‌های جدید، تراکم محصول نیز بالا می‌رود.
- روش سنتی پرورش زعفران به 5 الی 6 سال زمان برای رسیدن به سوددهی بالا نیاز دارد، اما ساخت گلخانه زعفران امکان رسیدن به سود را در سال اول کشت فراهم خواهد کرد.
- به‌دلیل قرار گرفتن پیاز زعفران در خاک در روش سنتی کشت، بیماری‌ها و آفات بیشتری این گل را تهدید می‌کنند. اما در سیستم گلخانه‌ای کشاورزان کنترل بیشتری بر جلوگیری از حمله آفات دارند.
- زعفران گیاهی با نیاز آبی پایین است، به‌همین دلیل احداث گلخانه کشت آن حتی در مناطق گرم و خشک با ذخایر آبی کم نیز قابل اجرا است.
- برداشت و فروش زعفران به‌دلیل ارزش اقتصادی بالای آن، سود قابل قبولی دارد.
- همه قسمت‌های گل زعفران قابل استفاده هستند.
چگونگی ساخت گلخانه زعفران
پرورش زعفران در گلخانه مراحل مختلفی از قرار زیر دارد:
1. خرید پیاز مرغوب
کیفیت بالای محصول نهایی زعفران، تا حد زیادی به مرغوبیت پیاز آن بستگی دارد. به‌عبارت دیگر هرچه پیاز سنگین‌تر و درشت‌تر باشند، کلاله تولید شده از آن‌ها نیز ارزش بیشتری دارد. پیازها را در سالن‌های کشت نگهداری کرده و از آن‌جا به گلخانه یا زمین اصلی منتقل می‌کنند.
دقت داشته باشید که خرداد ماه زمان خواب این پیازها و بهترین زمان برای انتقال آن‌ها به زمین است. انجام این کار در ماه‌های بعدی به گیاه شوک بزرگی وارد می‌کند و بازدهی را کاهش می‌دهد. در این مرحله باید پیازها را در محیطی با دمای تقریی 25 درجه سانتی‌گراد و رطوبت 40 تا 55 درجه نگهداری کنند.
پس از آن پیازهای آماده کشت را باید در گلخانه‌ای کاملا تاریک با دمای 23 تا 25 درجه سانتی‌گراد و رطوبت 75 تا 85 درصد نگه دارند و مواظب باشند که با آب در تماس نباشند. این شرایط تا زمان انتقال آن‌ها به بستر اصلی ادامه خواهد داشت.
2. انتقال پیازها به زمین یا بستر اصلی
پس از جابه‌جایی پیازها و انتقال آن‌ها به گلخانه اصلی، کشاورزان باید پیازهای آماده رشد را در شهریور ماه به بستر اصلی رشد یعنی خاک، سیستم هیدروپونیک یا آیروپونیک منتقل کنند. فصل گلدهی پیازها مهر ماه است که کشاورزان با حذف گل‌های اضافی باعث مرغوبتر شدن محصول مس‌شوند.
هر پیاز مرغوب به‌طور طبیعی 12 الی 14 گل می‌دهند، به‌همیت علت باید آن‌ها را با فاصله حداقل 5 سانتی‌متر از یکدیگر بکارند. اواسط آبان تا آخر این ماه فصل برداشت گل‌ها و جدا کردن کلاله‌ها از آن است.
بهتر است بدانید که پیازهای مرغوب تا 8 سال عمر مفید دارند و می‌توانند کلاله‌های پر و خوش عطر یا رنگی تولید کنند. بعد از انقضای این زمان پیازها باید با نمونه‌های جدید جایگزین شوند.
تجهیزات مورد نیاز احداث گلخانه زعفران
بخشی از چگونگی ساخت گلخانه زعفران به تجهیزات مورد نیاز این فضا مربوط است. ابزار و تجهیزات بسته به روش کشت زعفران متفاوت است، ولی در حالت کلی می‌توانیم وسایل زیر را از ضروریات راه‌اندازی گلخانه بدانیم:
- اسکلت‌بندی و پوشش گلخانه
- نصب سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی
- نصب سنسورهای حساس به دما و رطوبت
- سایبان برای تنظیم میزان نور
- سینی‌های طبقاتی و مخازن آب در روش‌های هیدروپونیک و آیروپونیک
هزینه ساخت گلخانه زعفران
کشت زعفران با روش سنتی به سرمایه بالایی نیاز ندارد، اما راه‌اندازی گلخانه برای پرورش آن هزینه بیشتری دارد. میزان این هزینه نیز با توجه به نوع سیستم کشت، نوع اسکلت، جنس پوشش گلخانه، نوع پیاز، سیستم آبیاری و غیره متفاوت است.
سخن نهایی
زعفران گلی ارزشمند با فواید دارویی و خوراکی است که کشور ما یکی از قطب‌های اصلی کشت و صادرات آن به سایر نقاط دنیا محسوب می‌شود. ما در این مطلب چگونگی ساخت گلخانه زعفران و مزایای آن را برای شما شرح دادیم