هدف از این مقاله ارائه اطلاعاتی درباره نحوه کاشت، داشت و برداشت توت فرنگی است. در این فصل شما را با انواع بیماری های توت فرنگی آشنا می‌کنیم که انواع این بیماری‌ها را به طور کامل شرح داده ایم و سپس راه‌های مدیریت کردن این بیماری‌ها را ذکر کرده ایم. فصل سوم

انواع بیماری های توت فرنگی و مدیریت و کنترل آنها 

الف) بیماری های قارچی توت فرنگی

سفیدک پودری توت فرنگی 

عامل بیماری : Sphaerotheca macularis  

این بیماری باعث کاهش رشد بوته ها، میزان محصول وهمچنین کیفیت میوه می شود. عامل بیماری کلیه اندام های هوایی ازقبیل برگ  گل ودم میوه رادر برگرفته که در صورت الودگی میوه وگل خسارت شدید است. درجه حرارت مناسب گسترش بیماری16الی27درجه سانتیگراد بوده ودرشرایط رطوبت نسبی بالا حتی دربرگ های خشک فعالیت عامل بیماری زیاد است.

مدیریت:

-جمع اوری و حذف بقایای الوده محل زمستان گذرانی

-استفاده از ارقام مقاوم

-ایجاد نورکافی

-کنترل بیولوژیکی بااستفاده ازقارچ Ampelomyces Quisqualis  بانام تجاری AQ10

-سم پاشی باقارچکش های بنومیل یاکاپیتان در زمان میوه دهی

سوختگی برگ توت فرنگی

عامل بیماری:Diplocarpon earlianum   

این  بیماری در هوای گرم شدت دارد.خیس بودن سطح برگ به مدت بیش از12ساعت وهمچنین درجه حرارت 27الی30درجه سانتیگراد زمینه رابرای بیماری مستعد می کند.علائم درابتدا به صورت لکه های مجزا بی شکل ودراندازه های مختلف است.درسطح فوقانی برگ لکه ها به رنگ صورتی تا قرمز است که در صورت شدت الودگی گیاه سوخته به نظر می رسد. لکه ها 6الی 15روز پس از الودگی ظاهر می شوند.

مدیریت:

-استفاده ازارقام مقاوم

-جمع اوری بقایای گیاهی الوده

-تهویه مناسب و نورکافی

-استفاده از نشاءهای سالم

-کنترل علف های هرز

-کنترل شیمیایی باسموم مناسب ازقبیل تیوفانات متیل

سوختگی برگ وپوسیدگی میوه توت فرنگی

عامل بیماری : Phomopsis obsurans

یکی از بیماری های مهم اندام های هوایی است.لکه های اولیه برروی پهنک برگ کروی شکل ودارای حاشیه قرمز رنگ است.لکه ها درکنار رگبرگ هابه صورت V شکل است که قسمت پهن ان به طرف لبه برگ میباشد.لکه های صورتی رنگ وابسوخته برروی میوه ظاهرشده که به مروربزرگ وبه رنگ قهوه ای تاقهوه ای تیره در مرکزباحاشیه قهوه ای روشن در می ایند.قسمت وسط بافت الوده به تدریج سخت می شود.

مدیریت:

-استفاده از نشاءهای عاری از بیماری

-کاشت درخاک دارای زهکش وتهویه مناسب

-حذف علف های هرز

-استفاده از قارچکش های کاپیتان یاایپرودیون

لکه برگی معمولی

عامل بیماری: Mycosphaerella fragariae

علائم درابتدابه صورت لکه های کوچک کروی به رنگ ارغوانی تا قرمزودرسطح فوقانی برگ تشکیل می شود. ناحیه مرکزی لکه ها به تدریج به رنگ خاکستری تاسیاه درآمده درحالی که کناره ها صورتی رنگ باقی می ماند. درصورت بالا بودن رطوبت و درجه حرارت لکه های زرد رنگ بدون حاشیه به وجود می آیند. بیشترین درصد آلودگی درصورت وجود دمای 27الی33درجه سانتی گراد و مدت زمان خیس بودن سطح برگ به مدت 4الی6ساعت است.

مدیریت:

-ایجاد شرایط مطلوب درگلخانه شامل نوردهی مناسب و تهویه خوب

-ارقام مقاوم

-رعایت بهداشت زراعی

-استفاده ازقارچکش های مناسب مانند کلر و تالونیل دراوایل رشد و تکرار سم پاشی به فاصله 10الی 14روز

انتراکنوز

عامل بیماری:Colletotrichum spp

دوفرم مهم بیماری پوسیدگی طوقه وپوسیدگی میوه می باشند. لکه های اولیه به صورت نقاط کوچک وقهوه ای رنگ روی ساقه رونده و دمبرگ ظاهر می شوند. آلودگی در مواردی باعث ایجاد شکاف درساقه شده و درصورت آلوده شدن دمبرگ وساقه رونده کل گیاه خشک می شود. لکه های روی میوه به حالت ابسوخته وسفیدرنگ بوده که پس از گسترش به رنگ خاکستری روشن تا قهوه ای تغییرمی یابند. میوه های آلوده به حالت خشک ومومیایی درآمده به صورت آویزان برروی بوته باقی می مانند.

مدیریت:

-استفاده ازبوته های سالم

-استفاده ازمالچ پلاستیکی دربین ردیف ها

– جمع آوری وازبین بردن میوه های الوده

-کنترل شیمیایی بااستفاده ازقارچکش ها حفاظتی اززمان گل تا برداشت میوه با سمومی مانند کاپیتان

کپک یا پوسیدگی خاکستری توت فرنگی  

عامل بیماری:Botrytis cinerea

 یکی ازبیماری های مهم بخصوص درشرایط گرم ومرطوب است. عامل بیماری گل و میوه را آلوده می کند. آلودگی درقسمت انتهایی میوه شروع شده و به سایر بخش ها گسترش می یابد. بافت گیاه درناحیه آلوده نرم وآبکی خواهدبود. میوه روی بوته به حالت خشک و مومیایی باقی می ماند. گسترش بیماری در درجه حرارت 20الی 30درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی بالا می باشد. بررسی نشان  داده که الودگی میوه در مرحله گل دهی بوده ولی علائم درزمان تشکیل میوه ظاهر می شود.

مدیریت:

-رعایت فاصله کاشت مناسب

-دقت در زمان ومیزان کوددهی

-پوشاندن بین ردیف ها با مالچ جهت عدم تماس میوه باخاک

-نوردهی وزهکش مناسب

-برداشت به موقع

-جمع اوری بوته های الوده وازبین بردن ان ها

-کنترل شیمیایی باسموم مناسب مانند کاپیتان وتیرام

پوسیدگی چرمی

عامل بیماری:Phytophthora cactorum

بالابودن رطوبت درزمان برداشت موجب بروز الودگی تاسطح50 درصد می گردد. قارچ عامل بیماری خاکزی بوده که درحالت معمول میوه را آلوده می کند ولی گاهی آلودگی گل وپوسیدگی طوقه نیز گزارش شده است. درمیوه نارس وسبزنواحی آلوده شده به صورت قهوه ای تیره و یا سبزبا حاشیه قهوه ای دیده می شود. 

مدیریت :

-کاشت نشاء درخاک دارای زهکش مناسب

-استفاده از مالچ پلاستیکی دربین ردیف ها و بوته ها

-کنترل بیولوژیکی به وسیله باکتریSerratia plymuthica  قبل از کاشت

-استفاده ازقارچکش های ریدومیل یا الیت

پوسیدگی آبکی میوه

عامل بیماری:Rhizopus stolonifer

پوسیدگی آبکی میوه یک بیماری پس از برداشت و درحین انبرداری است. لکه های آبسوخته و تغییر رنگ یافته بر روی میوه به وجود می آیند. میوه به سرعت نرم ولهیده می شود. عامل بیماری ازطریق زخم وارد میوه می شود.

مدیریت:

-انتقال سریع میوه برداشت شده به سردخانه

-برداشت میوه درصبح زود

-اقدامات بهداشتی ازقبیل جلوگیری اززخمی شدن میوه

پژمردگی ورتیسلیومی

عامل بیماری:Verticillium albo-atrum

ازعوامل مهم درمحدود کردن کاشت توت فرنگی است. قارچ عامل بیماری دوام بالایی در خاک داشته وتا25 سال درخاک می ماند. اولین علائم دربوته های تازه کاشته شده و در زمان تولید ساقه های رونده ظاهرمی شود. درگیاهان آلوده برگ های مسن تر و خارجی تر خشک شده، می افتند و درلبه ها و بین رگبرگها به رنگ زرد تا قهوه ای تیره در می آیند. بوته های کاملا آلوده کوتوله مانده و برگ های کوچک و زرد رنگ تولید می کنند. درجه حرارت مناسب برای قارچ 12الی30درجه بوده که دمای بهینه 21الی24درجه است.

مدیریت:

-کاشت درشرایط با نورکافی و زهکش مناسب

-ارقام مقاوم و بوته های سالم

-اجتناب از مصرف بی رویه کود ازته

-ضدعفونی خاک قبل از کاشت با کلروپیکرین33% ومتیل بروماید66%   

پوسیدگی طوقه ناشی ازفیتوفترا

عامل بیماری:Phytophthora spp

ازبیماری های مهم توت فرنگی می باشد.در ابتدا بوته ها و برگ ها کوچک می شوند. پژمردگی ناگهانی بوته های آلوده منجر به مرگ ناگهانی کل بوته در مدت زمانی کوتاه می شود. دربرش عرضی ناحیه آلوده طوقه، خطوط قهوه ای رنگ بافت نکروزه دیده می شود. بالاترین میزان خسارت درمرحله گلدهی تابرداشت به چشم می خورد.

مدیریت:

-استفاده ازارقام مقاوم

-استفاده ازبوته های سالم

-زهکشی مناسب خاک

-ضدعفونی خاک با متیل بروماید، تلون یا کلروپیکرین قبل ازکاشت

پوسیدگی مغزریشه(ریشه قرمز)

عامل بیماری:Phytophtora fragariae

درزمان گلدهی، برگ های جوان به رنگ سبز-آبی و برگ های مسن تر به رنگ زرد، نارنجی یا قرمز خواهند بود. ریشه آلوده انشعابات فرعی کمتری دارد. ناحیه خارجی ریشه سفید رنگ باقی می ماند،ولی چنانچه مقطع طولی ازریشه پوسیده گرفته شود، قسمت آوندی به صورت نوار قرمزتا قهوه ای دیده می شود. آلودگی در7الی25درجه رخ می دهد.

مدیریت:

-زهکشی مناسب خاک

-استفاده ازبوته های سالم

-کنترل شیمیایی قبل از کاشت

پوسیدگی طوقه وریشه (بلایت جنوبی) توت فرنگی

عامل بیماری:Sclerotium rolfsii

عامل بیماری گیاه رادرمحل تماس با سطح خاک مورد حمله قرارداده و با آلوده کردن ریشه و طوقه موجب مرگ ناگهانی بوته می شود. لکه های قهوه ای تیره بر روی ساقه یا طوقه زیرسطح خاک به وجود می آیند که تشخیص آنها سخت است. قارچ به صورت سختینه روی بقایای محصول باقی می ماند.

مدیریت:

-اقدامات بهداشتی ازقبیل حذف بقایا و بوته های آلوده

-اجتناب از کشت درخاک دارای سابقه بیماری

-ضدعفونی خاک قبل از کاشت گیاه

ب-بیماری های باکتریایی

لکه برگی زاویه دار

عامل بیماری:Xanthomonas fragariae

علائم بر روی اندام های مختلف گیاه ظاهرمیشود. در برگ ها لکه های آبسوخته و کوچک در سطح تحتانی برگ ایجاد میشود. لکه ها درحالت معمول به رنگ سبز تیره می باشند ولی به تدریج به رنگ قرمز تا قهوه ای و در مواردی به فرم نکروزه در می آیند.

مشخصه بیماری، وجود زخم های شفاف دربرابر تابش نور و زخم هایی به رنگ تیره درمعرض انعکاس نور است. درجه حرارت 20سانتی گراد در روز برای فعالیت باکتری مناسب است.

مدیریت:

-استفاده ازارقام مقاوم

-حذف بقایای گیاه الوده

ب) بیماری باکتریایی توت فرنگی

پژمردگی باکتریایی توت فرنگی

عامل بیماری:Ralstonia solanacearum

این بیماری در روی نشاءها ایجاد می شود.باکتری به تعدادی ازسلول های اوندچوبی نشاءهای جوان حمله می کندکه دراین موارد بافت های پارانشیمی راترجیح می دهد،درنتیجه حفره های بزرگ ناشی ازتجزیه توسط لیزین که مملوازسلول های باکتری هستند تشکیل می شوند.

مدیریت:

-کاشت بوته های سالم

-نوردهی،تهویه وزهکشی مناسب

-استفاده از کودازته فقط درزمان کاشت

-رعایت فاصله مناسب کاشت

ج) بیماری های ویروسی

ویروس پیسک توت فرنگی SMOV

نشانه های بارزبیماری شفاف شدن رگبرگ ها،وجودلکه های فاقد مرزمشخص وکوتولگی بوته است.بابالارفتن درجه حرارت محیط،علائم بیماری کاهش می یابد.ویروس پس ازایجاد الودگی دربرگ ها،مزوفیل،اپیدرم،اوند ابکش وسیتوپلاسم درسراسر گیاه گسترش می یابد.این ویروس ازطریق مکانیکی وپیونده قابل انتقال بوده،ولی قابلیت انتقال بابذروتماس گیاه الوده باسالم گزارش نشده است.

مدیریت:

-استفاده ازبوته های سالم

-ارقام مقاوم

ویروس رگبرگ نواری(SVBV)

علائم در برگ های اولیه به صورت نوارهای کلروتیک درامتداد رگبرگ های اصلی ودردوسطح برگ به وجود می آید. درحالت آلودگی خفیف، رگبرگ ها به صورت شفاف تا زرد رنگ در می آیند. ناقل ویروس شته توت فرنگی بوده که پس ازکسب ویروس تاهشت ساعت توانایی انتقال را دارد.

مدیریت:

-استفاده ازنشاءهای سالم وگواهی شده

-مبارزه باشته ناقل مناسب ترین روش کنترل است.

-بیماری های ناشی از نماتودها

نماتودهای شاخه وبرگ

عامل بیماری:A.ritzemabosi-Aphelenchoides faragariae

بوته های الوده کوتوله ودارای رشداندک بوده، اندازه برگ های جوان کوچکتراز معمول است که به رنگ متمایل به قرمز درمی اید. بدشکلی جوانه ها وگل ازدیگرعلائم است.چرخه بیماری حدود 15 روز است.

مدیریت:

-جمع اوری وسوزاندن بقایای آلوده

-استفاده ازنشاهای گواهی شده وسالم

-استفاده ازتیمارحرارتی با آب گرم

-استفاده ازارقام مقاوم

-سم پاشی باپاراتیون به صورت محلول پاشی

نماتودهای ریشه گرهی

عامل بیماری:Meloidogyne spp

این نماتود به شدت خسارتزا بوده وگاهی اوقات بوته توت فرنگی را از بین می برد. نماتود ریشه گرهی در زمان خشکی هوا خسارت بیشتری وارد می کند. این نماتود درخاک های سنگین خسارت کمتری دارد. نماتود های ماده وتخم های تولید شده توسط ان ها در زیر استرئومیکروسکوپ روی سطح ریشه های آلوده قابل تشخیص اند.

مدیریت:

-آزمایش خاک قبل از کاشت

-ضدعفونی خاک گلخانه قبل ازکاشت در صورت وجود الودگی

-استفاده از سیستم کشت هیدروپونیک

-استفاده از ارقام مقاوم

-حذف و سوزاندن بوته های شدیدا آلوده

نماتود های مولد زخم ریشه

عامل بیماری:P.pratensisوP.penetrans

علائم عمومی شامل کوتولگی، زردی، کاهش رشد وکوچک شدن برگ ها می باشد. مشخصه بارز وجود لکه ها یا زخم های نکروزه بر روی ریشه است. لکه های اولیه کوچک و قهوه ای رنگ بوده که ضمن تخریب لایه کورتکس ریشه، موجب کاهش رشد آن می شوند.

مدیریت:

-جلوگیری از وارد آمدن تنش به گیاهان و ایجاد شرایط مناسب جهت رشد

-استفاده از آب گرم به مدت 10-30 دقیقه جهت تیمار ریشه

نماتود های خنجری

عامل بیماری:Xiphinema spp

این نماتود ها انگل سطحی ریشه بوده که به عمق 4 تا 5 سلولی اپیدرم و کورتکس رخنه کرده وسبب ایجاد زخم های قهوه ای متمایل به قرمز در روی ریشه می شوند.این نماتود ها نیز گاهی باعث ایجاد گال های انتهایی در نوک ریشه ها می شوند.تغذیه نماتود ها از ریشه باعث کاهش حجم سیستم ریشه می شود که این امر موجب توقف رشد گیاه و کاهش تولید ساقه رونده می گردد.

علائم شامل کوتولگی ،زردی،کاهش رشد وکوچک شدن برگ ها می باشد.

مدیریت:

-تیمار حرارتی همانند نماتود های مولد زخم ریشه

-تقویت رشد گیاه

د) بیماری‌های فیزیولوژیک

بد شکلی میوه ها یکی از علائم متداول در گلخانه ها ی توت فرنگی است که دلایلی از جمله گرده افشانی ضعیف،تهویه نامناسب، رطوبت بالا و نور کم اشاره نمود.عدم استفاده مناسب واصولی از کودها وعناصرغذایی نیز موجب افت عملکرد و کاهش کیفیت میوه می شود. بنابر این لازم است با انجام آزمایش، میزان نیاز به عناصر تغذیه ای پر مصرف و کم مصرف را تعیین نموده و بر اساس نتایج نسبت به کوددهی و تقویت گیاه اقدام نمود.