هزینه و قیمت ساخت سازه گلخانه
دانستن و برآورد کردن هزینه های ساخت گلخانه برای شروع فعالیت در این زمینه بسیار مهم و ضروری است.
براساس ذهنیت عموم افراد از تولید محصولاتی مانند خیار و گوجه فرنگی در گلخانه های ابتدائی و ساده بسیاری از علاقه مندان به این صنعت به اشتباه هزینه های گلخانه وتولید محصول را بسیار پائین تر از سطح واقعی آن تصور می کنند، بنابراین با هدر دادن سرمایه های اندک خود وساخت گلخانه های غیر استاندارد وارزان قیمت وکم کردن از هزینه های احداث سازه وهزینه های جاری ، به خیال خود صرفه جویی میکنند.
حال آنکه باید توجه داشت همانطور که افراط در هزینه ها باعث عدم موفقیت یک پروژه اقتصادی میگردد، کم کردن بیش از حد هزینه ها و عدم رعایت یک سری استاندارد های ضروری در احداث سازه و هزینه های جاری نیز میتواند موجبات شکست پروژه را فراهم آورد ، همچنین بلعکس ممکن است در تحقیقات اولیه در رابطه با هزینه گلخانه های مدرن و تولید محصول عده ای از افراد دچار یاس و نا امیدی شوند.
ضوابط و مقررات ساختن گلخانه قانونی و استاندارد
به طور خلاصه قوانین و دستور العمل های حال حاضر سازمان جهاد کشاورزی بیان میدارد که برای اخذ پروانه تاسیس گلخانه بایستی متقاضی حداقل اسناد 5000 مترمربع زمین و آب و برق و... مورد نیاز را ارائه نموده و در خواست احداث گلخانه ای با سطح حداقل 3000 مترمربع را داشته باشد تا با طی مراحل قانونی موفق به اخذ پروانه تاسیس گردد.(حداقل مساحت برای گرفتن تسهیلات این مقدار می باشد).
طی دستور العمل های ابلاغ شده گلخانه های استاندارد مورد پذیرش جهاد کشاورزی در چهار کلاس A تا D طبقه بندی می شوند که به ترتیب از D کیفیت و هزینه احداث آنها افزایش می یابد .برای تولید اکثر محصولات گلخانه ای وهمچنین اطمینان از مقاومت سازه گلخانه در برابر وزش باد ، وزن برف ، تنش های محیطی و حوادث غیره مترقبه مانند سیل ، طوفان ، زلزله ، و .... نیازمند احداث گلخانه ای هستیم که حداقل استانداردهای لازم را دارا باشد. همچنین باید توجه داشت که آنچه تولید محصولات گلخانه ای را در فضای محصور گلخانه نسبت به تولید محصول در فضای آزاد متمایز می سازد امکان کنترل 4 عامل موثر در تولید یعنی درجه حرارت ،میزان رطوبت، تهویه و میزان نور است. بنابراین حداقل انتظار یک تولید کننده از فضای گلخانه ای این است که محیطی با قابلیت کنترل موارد فوق در بالاترین سطح بوده ودر آن تبادل دما، رطوبت و.... با محیط در پائین ترین سطح باشد .
همچنین فضای گلخانه بایستی قابلیت جلوگیری از نفوذ و گسترش آفات و بیماریها را دارا بوده و با فراهم آوردن بهترین شرایط تولید محصول و رشد گیاه میزان ریسک تولید را به حداقل ممکن برساند.
بنابراین ابتدا باید میزان انتظار تولید کننده از گلخانه معین گردد و بایستی مشخص شود که گلخانه ای که حداقل استانداردهای لازم برای تامین فضای مناسب تولید را دارا باشد با چه هزینه ای در واحد سطح قابل احداث است . |
ضرورت کنترل شرایط محیطی در گلخانه
UV ، پوشش های پلی کربنات با ترکیبات متفاوت و یا شیشه های معمولی یا دوجداره احداث شوند که هر کدام از موارد فوق هزینه های متفاوتی را برای ساخت سازه و ایجاد پوشش در بر می گیرد.
پس از احداث سازه (اسکلت فلزی) و نصب پوشش (پلاستیک،پلی کربنات ، شیشه و....) روی آن جهت تامین شرایط مناسب رشد گیاه نیاز به طراحی ونصب سیستم های حرارتی ، سیستم های سایبان، ذخیره انرژی، (پرده حرارتی ، انرژی سیوینگ ، و سیستم های گرمایشی ، سرمایشی (برودتی)، فن سیرکوله ، سایبان ، سیستم های تهویه و کنترل میزان نور می باشد. این تجهیزات و تاسیسات به تولید کننده ، کمک میکنند که در هر موقعیت مکانی و زمانی و تحت هر شرایط اقلیمی که در فضای خارج از گلخانه حاکم است بتواند شرایط محیطی مطلوب رشد گیاه و تولید محصول را در داخل گلخانه فراهم نماید. در واقع همان گونه که قبلا" ذکر شد تنها تفاوت کشت گلخانه ای با کشت در فضای باز در این است که درگلخانه کنترل شرایط محیطی مقدور است ولی در فضای باز اکثر فاکتور های ذکر شده قابل کنترل نمی باشد .
بنابراین هرفضای محدود و محصور شده ای که درآن امکان کنترل شرایط و فاکتور های تولید محصول فراهم نباشد را نمی توان گلخانه نامید و گلخانه مناسب صرفا به واحد تولیدی اطلاق میشود که علاوه بر مجزا بودن از اقلیم و فضای پیرامون قابلیت کنترل حرارت رطوبت ، تهویه و نور را دارا باشد. با توجه به ایجاد فضای مناسب یاد شده و شرایط مطلوب همیشگی برای رشد گیاه و تولید محصول با حداکثر کمیت وکیفیت در واحد سطح ،نصب سیستم های ایجاد حرارت و برودت و کنترل تهویه و نور در یک گلخانه کاملا" ضروری است . |
تنها تفاوت گلخانه استاندارد و گلخانه غیر استاندارد در همین است که در گلخانه های مدرن و استاندارد با استفاده از این تجهیزات وسیستم ها امکان کنترل شرایط محیطی در هرسطحی توسط بهره بردار (تولید کننده) فراهم است ولی در گلخانه های ابتدایی و غیر استاندارد به هیچ عنوان کنترل شرایط محیطی امکان پذیر نیست . به زبان ساده تر باید گفت زمانی که در فصل زمستان شبها دمای هوای بیرون گلخانه به پائین تر از 20- درجه سانتیگراد میرسد نمی توان از یک پوشش پلاستیکی ساده وچند بخاری معمولی انتظار داشت که دمای داخل گلخانه رادر سطح 20 درجه بالای صفر نگه دارد(یعنی اختلاف دمای بیرون و داخل گلخانه 40 درجه سانتی گراد باشد)همچنین در فصول گرم سال و در ظهر تابستان دمای گلخانه های اولیه بدون تجهیزات برودتی (سرمایشی) ، پد و فن به دلیل بسته بودن محیط وایجاد گرمای مضاعف در اثرتابش آفتاب به بیش از 40 درجه سانتی گراد میرسد.ایجاد چنین شرایطی مساوی با مرگ گیاه است وتولید کننده را با ضررهای مالی هنگفت وغیر قابل جبران مواجه میکند.
مزایای فراوان کشت هیدرویونیک نسبت به کشت خاکی
مزایای فراوان کشت هیدرویونیک نسبت به کشت خاکی باعث شده که تولیدکنندگان با وجود نیاز به سرمایه گذاری اولیه بیشتر، از کشت خاکی روی گردان شده و به کشت هیدرو یونیک علاقه مند گردند.این مزایا شامل موارد ذیل می باشد:
2- افزایش محصول در واحد سطح تا بیش از50 درصد ودر برخی موارد بیش از 100 درصد.
4- عدم نیاز به هزینه زیاد برای تغذیه گیاه از طریق خاک که باعث هدر رفتن حجم زیادی از مواد غذایی می گردد.
در مجموع و با توجه به ذکر موارد فوق و تجربیات و پیشرفت های صنعت گلخانه در دنیا در حال حاضر کمتر کارشناس یا تولید کننده ای را میتوان یافت که کشت هیدروپونیک را نسبت به کشت خاکی ترجیح نداده و در مورد اقتصادی بودن آن تردیدی داشته باشد .در واقع با وجود آنکه ایجاد بستر کشت هیدروپونیک نسبت کشت خاکی هزینه اولیه بیشتری دارد ، لیکن با توجه به افزایش چندین برابر درآمد حاصله در واحد سطح در کشت هیدروپونیک ، صرف چنین هزینه ای کاملا معقول واقتصادی است.
لازم به ذکر است که تولید بسیاری از محصولات روز و بازار پسند با کیفیت و کمیت مورد نظر تولید کننده و مصرف کننده به صورت کشت خاکی امکان پذیر نیست و چنانچه هدف تولید کننده داشتن یک گلخانه چند منظوره برای تولید چندین نوع محصول در زمانهای مختلف وبر اساس نیاز بازار باشد بایستی حتما" گلخانه را برای کشت هیدروپونیک و با استانداردهای مربوط به آن احداث نماید تا امکان تغییر نوع محصول تولیدی در هر زمان برای بهره بردار فراهم باشد .
1- تسطیح صفر درصد سطح خاک گلخانه و ایجاد راهروهای بتونی و ریل های مخصوص حمل بار ومحصول.
3- هزینه خرید گلدان (مثلا" برای کاشت گل رز7 عدد برای هر متر مربع)و پر کردن آن با ترکیباتی مانند کوکوپیت و پرلیت و....
5- ایجاد شبکه آبیاری ( لوله های آبیاری) به صورت مجزا برای گیاهان.
7- احداث ایستگاه هواشناسی و نصب سنسورهای لازم در گلخانه برای کنترل اتوماتیک سیستم های حرارت ، برودت تهویه ونور در شرایط اضطراری.
9- نصب و راه اندازی نرم افزار و سخت افزارهای لازم جهت برنامه ریزی تغذیه گیاه و ایجاد شرایط مطلوب و جلو گیری از خطای انسانی.
با توجه به ذکر موارد و هزینه های فوق در مثال احداث گلخانه ای با هدف تولید گل رز شاخه بریده و با احتساب هزینه های خرید زمین وآب و برق تامین سوخت و همچنین احداث انبار،سرد خانه، اتاق سورتینگ و بسته بندی و ....قیمت تمام شده یک گلخانه استاندارد و قابل قبول که بهره بردار بتواند با استرس و ریسک کمتری در آن به تولید محصول با کمیت وکیفیت مناسب بپردازد در حال حاضر برای هر متر مربع حدود 1تا5/1 میلیون ریال بوده و با توجه به اینکه سطح اقتصادی تعریف شده برای یک گلخانه حداقل 3000 متر مربع می باشد بایستی عنوان نمود که احداث چنین گلخانه ای هزینه ای بالغ بر 5/4-3 میلیارد ریال خواهد داشت. |